Przedsiębiorca w świecie sportu nowej ery. Sport i zrównoważony rozwój.

Traktując słownikowo pojęcie „zrównoważony” trudno doszukiwać się w nim logiki bądź wspólnego mianownika z terminem sport. Emocje, adrenalina czy dynamiczna rywalizacja to pochodne sportu,  które stanowią jego esencje nie tylko w głowach kibiców, ale także jako zaprzeczenie potocznego pojęcia „zrównoważony”.  Środowisko sportowe, czyt. związki i federacje, coraz częściej zaczynają wyrażać swoje świadome dążenie dla uczynienia sportu szeroko pojętą areną działań dla zrównoważonego rozwoju. Działania te mają sprzyjać wypracowaniu bardziej ekologicznego podejścia w obszarach związanych z produkcją, eksploatacją czy recyklingiem. Sport na pozór daleko – w sferze mentalnej – od globalnych zagrożeń dla środowiska naturalnego podejmuje próbę niwelowania zużycia pierwotnego plastiku, poszukując rozwiązań pozwalających na wykorzystanie tworzyw pochodzących z odzysku.

Kiedyś i dziś

Technologia zawsze towarzyszyła rozwojowi dyscyplin, czyniąc je bardziej atrakcyjne (komercjalizując je poniekąd), stwarzając przestrzeń na osiąganie lepszych wyników. To przecież dzięki podbojowi kosmosu, kolarstwo zyskało ultra lekkie rowery, wioślarstwo wytrzymałe, kompozytowe łodzie nie wspominając o drobiazgach takich jak kaski czy ochraniacze używane przez przedstawicieli wielu różnych sportów. Rozważając o zrównoważonym rozwoju w dzisiejszym sporcie, nikt nie myśli jednak o powrocie do drewnianych kajaków lub piłek szytych ze zwierzęcej skóry, a w konsekwencji do jego (czyt. sportu) pierwotnego wymiaru z początku XX wieku.

Gdy nie sprzyja aura

Nie tylko wytrawni kibice dostrzegają powiązanie między pogodą a możliwością rozgrywania niektórych zawodów sportowych. Sporty zimowe są tego przykładem z uwagi na brak naturalnego śniegu. Konsekwencją tego zjawiska są zazwyczaj odwoływane lub przekładane zawody. Ta negatywna okoliczność może być szansą dla biznesu, który wspierając w swych sponsorskich działaniach wybraną dyscyplinę sportu, może pozyskiwać nowych klientów, kibiców jacy doceniają „zielone” źródło pochodzenia pieniędzy zaangażowanych w organizację konkretnych rozgrywek. Dlatego Międzynarodowa Unia Biathlonowa (IBU) zadeklarowała redukowanie śladu węglowego w ramach dyscypliny o 4,5% rocznie. Dodatkowo działacze planują zachęcać środowiska związane z biathlonem  i innymi sportami zimowymi do udziału w edukacji na rzecz klimatu. Sama federacja jest członkiem, sygnatariuszem takich inicjatyw jak UN Sports for Climate (www.unfccc.int/climate-action/sectoral-engagement/sports-for-climate-action ) czy Mountain Summit.

Pod olimpijską flagą

Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOL) inspiruje do działań na rzecz postaw proekologicznych, organizując od kilku lat sesje zrównoważonego rozwoju MKOL, wyróżnia federacje i związki nagrodami Carbon Action Award. Jest to globalna inicjatywa, której zadaniem jest przyspieszenie skutecznych działań na rzecz klimatu w sporcie. Nagroda jest przyznawana federacjom, które przedstawią plan redukcji emisji dwutlenku węgla w ramach swoich aktywności. Jako przykład nagrodzonych inicjatyw można wskazać Kanadyjski Komitet Olimpijski, który w związku odroczonymi igrzyskami w Tokio 2020, przekazał żywność dedykowaną kanadyjskim olimpijczykom lokalnym bankom żywności. Z kolei Światowa Federacja Żeglarska w związku Olimpiadą w Paryżu w 2024 roku, pracuje nad rozwiązaniami przyjęcia silników bez spalania w przemyśle morskim. Innym godnym uwagi projektem jest przygotowywany przez FIBA (Międzynarodowa Federacja Koszykówki), a mającym na celu stworzenie nowych wytycznych do zrównoważonej budowy boisk do basketu. Chociaż to nie olimpijska dyscyplina, również kierownictwo wyścigów z cyklu Formuły 1, postanowiło przyłączyć do tych działań poprzez zredukowanie ilości jednorazowego plastiku obecnego w padoku, z jakiego korzysta personel obsługujący zawody. Do roku 2025 władze F1 planują całkowitą redukcję wyrobów z plastiku, dostępnych i generowanych do tej pory przez uczestników Grand Prix. Wszystkie pozostałe będą poddawane recyklingowi, kompostowaniu lub używane ponownie. Ponieważ zasobność portfela poszczególnych federacji wiąże z tempem wprowadzania zmian na rzecz środowiska, inaczej mówiąc innowacyjnością, warto wymienić system KERS (Kinteic Energy Recovery System) stosowany w bolidach F1. Polega on w skrócie na zamianie energii kinetycznej powstającej podczas hamowania bolidu w energię elektryczną wykorzystywaną podczas jazdy do innych celów.

Głos ngo’sów, kibiców i twórców oddolnych inicjatyw

Niezależnie od działań globalnych podmiotów, tj. MKOL, istnieje spora przestrzeń, której analiza pod kątem zależności sponsoringu w sporcie pochodzącego od wysokoemisyjnych „trucicieli”, stawia problem zrównoważonego rozwoju w innym świetle. Brytyjska organizacja „Supporters Direct” w swoich raportach wskazuje skąd pochodzą pieniądze w światowym przemyśle sportowym, który wg danych zawartych w raporcie w roku 2018 był wart około  471 mld dolarów. O ile już od kilku dekad z aren sportowych zniknęły reklamy koncernów tytoniowych, to w obliczu kryzysu klimatycznego sport funkcjonuje w oparciu o sponsoring płynący z wysokiej emisji CO2. Skutek jest przecież coraz częściej odczuwalny przez samych organizatorów wydarzeń sportowych, które muszą być odwoływane z powodów fal upałów (imprezy biegowe podczas IO w Tokio). W konsekwencji reputacja sportu, który powinien reprezentować lepszy i zdrowy tryb życia ulega degradacji. Poszukiwanie nowych klientów za pomocą rozgrywek sportowych staje się zatem bardziej zobowiązujące dla tych firm, które w swej podstawowej działalności oddziałują negatywnie na środowisko. Świadomość tego faktu to wyzwanie dla wszystkich sponsorów.

Inna publikacja „Supporters Direct” opisuje badanie, z którego wynika że europejskie środowiska kibiców oczekują od klubów i federacji potwierdzenia ich wysiłków na rzecz zrównoważonego rozwoju. Awangardą w tym obszarze są niemieccy kibice, którzy powołali inicjatywę „Unser Fussball” (Nasz Futbol). Podpisały ją 2663 fankluby, reprezentujące blisko 500 000 tysięcy fanów. Zgodnie z jej mottem piłka nożna ma być „bliska podstaw, zrównoważona i współczesna”. Inicjatywa wzywa także by sport działał w sposób bardziej zrównoważony ekologicznie. Kluby zadeklarowały przestrzeganie paryskiej umowy o ochronie klimatu. Ponadto ruch kibiców oczekuje, że kluby w duchu „EKO” będą sporządzać obowiązkowe bilanse CO2 i ujawniać łańcuchy dostaw produktów sportowych. Wyzwaniem pozostaje, chociaż tutaj również wiele polskich klubów korzysta z tego rozwiązania, zintegrowanie biletu meczowego z biletem komunikacji publicznej w dniu zawodów/meczu, co pozwala na prostą oszczędność papieru. Ilość wydarzeń sportowych, jaka odbywa się każdego weekendu – geograficznie wszędzie – jest tak duża, że potencjalne korzyści mogą być niezwykle szybko odczuwalne.

Zdaniem krytyków wolnego tempa zmian niemieckiej piłki – choć pogląd ma wymiar ponadnarodowy – istnieje wiele szczegółowych regulacji licencyjnych dotyczących budowy infrastruktury stadionowej, czego nie można powiedzieć o ochronie środowiska. Dodatkowy aspekt to pochodzenie sprzętu sportowego, który jest produkowany przez renomowanych producentów w krajach o niskich standardach pracy, co stanowi odrębny element w dyskusji o sprawiedliwej pracy i podziale pochodzących z niej zysków.

Nowinki techniczne dla sportu, dla zdrowia

Branża producentów nie śpi. A przynajmniej podsuwa rozwiązania, które korzystając z dobrodziejstwa tęgich umysłów naukowców z różnych dziedzin, mogą stać się tyleż rewolucyjne co powszechne. Trawy boiskowe mogą sprzyjać oczyszczaniu powietrza, wytwarzane w oparciu o minerał dwutlenku tytanu (TiO2), którego nazwę handlową w tym miejscu pominiemy. Dla przykładu 1 metr kwadratowy trawy wzbogaconej o ten składnik posiada wydajność oczyszczania powietrza równą jednemu w pełni rozwiniętemu drzewu. Dopełniając wyobrażenie o pożądanych skutkach takiego zabiegu, należy zaznaczyć, że boisko piłkarskie to około 8000 metrów kwadratowych, wzbogacone minerałem dwutlenku tytanu odpowiada zasadzeniu 20 ha lasu. Według twórców i producentów tego komponentu TiO2 generuje rozkład cząstek organicznych, który niszczy pleśń i glony, co w konsekwencji prowadzi do braku konieczności używania pestycydów dla ochrony murawy. Koniec końców jedno boisko pozwala zneutralizować około 199 kg tlenku azotu rocznie, co odpowiada emisji 342 samochodów spełniających normę Euro 6, przejeżdżających 20 km dziennie przez rok. To ważny sygnał dla biznesu związanego ze szeroko pojętym sportem. Kluby czy federacje coraz częściej będą zainteresowane pozyskaniem wykonawców, którzy potrafią zaproponować rozwiązania będące w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem. Oczywiście katalog innowacji jest znacznie szerszy. W dobie boisk ze sztuczną nawierzchnią coraz rzadziej korzysta się z syntetycznych wypełnień z trawy sztucznej, a wodooszczędne przędze znajdują zastosowanie w boiskach do hokeja na bazie wody.

Pożyjemy, zobaczymy

Wypada mieć nadzieję. Nie naiwną spod kolektury lotto, ale osadzoną w synergii zdarzeń. Rosnąca świadomość konieczności dopasowania sportu do potrzeb i wyzwań zrównoważonego rozwoju jest faktem i efekt domina towarzyszący temu zjawisku zaczyna nabierać tempa. Oczywiście rozbieżność interesów wynikająca z potrzeb posiadania donatorów we współczesnym sporcie może przez jakiś czas kłócić z ich (donatorów) metryką pochodzenia. Jednak przecież ich aktywność sponsorska jest ledwie częścią działalności w świecie, który stawia im podobne wymagania, dotyczące zmian profilów produkcji czy reorientacji działań na te sprzyjające środowisku naturalnemu. Czynnik czysto ludzki jest nie do przecenienia tym bardziej, że będzie pochodną dojrzałości społeczeństwa obywatelskiego niezależnie od jego stanu w poszczególnych krajach. W zdrowym ciele zdrowy duch. I tutaj można by  zacząć analizować wszystko od początku, czyli od tego co jemy, jak żyjemy – czyt. czy w zgodzie z naturą i własnym organizmem. Niezależnie od tego, czy czynnie uprawiamy sport, czy tylko z fotela za pośrednictwem pilota, zmiany mentalne w podejściu do sportu w ramach zrównoważonego rozwoju postępują. Faktyczne stają się rzeczywistością, czego potwierdzeniem staje aktywność biznesu, ludzi i instytucji ze sportem związanych, która zmieniając architekturę social mediów, dociera do nas i komunikuje nam o tym. Codziennie.

Przygotowując artykuł, inspirowaliśmy się tymi materiałami:

https://domosportsgrass.com/pl/pureti https://www.euractiv.com/section/health-consumers/news/german-football-fan-initiative-calls-for-green-reforms/ https://odpowiedzialnybiznes.pl/aktualno%C5%9Bci/zrownowazony-rozwoj-w-sporcie-rosnie-presja-kibicow/ https://domosportsgrass.com/pl/news/fachforum-2020-zrownowazony-rozwoj-w-budowie-obiektow-sportowych https://olympics.com/ioc/news/ioc-and-dow-reward-climate-leadership-in-sport https://www.rapidtransition.org/resources/sweat-not-oil-why-sports-should-drop-advertising-and-sponsorship-from-high-carbon-polluters/