Nowa Strategia Unii Europejskiej dotycząca Ameryki Łacińskiej i Karaibów z perspektywy Polski

W dniu 5 kwietnia 2018 r. w siedzibie Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych odbyła się czterogodzinna w charakterze obrad okrągłego stołu ekspertów dotycząca polskiej perspektywy na Nową strategię Unii Europejskiej (UE) wobec Ameryki Łacińskiej i Karaibów (LAC).

Tego typu dyskusje odbywają się we wszystkich państwach członkowskich UE, a ich głównym celem jest zebranie różnych perspektyw i pomysłów, które posłużą opracowaniu nowej strategii wobec LAC. Samo wydarzenie jak i Polski Instytut Spraw Międzynarodowych dostarczyły wyjątkowej możliwości dla przedstawicieli różnych instytucji i społeczności, do podzielenia się swoimi poglądami, doświadczeniami i rekomendacjami z przedstawicielami Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (EEAS) jako wkład Polski w kompleksową refleksję nad perspektywami dalszych stosunków EU-LAC.

Głównym odniesieniem do dyskusji był dokument przygotowany przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych – Komunikat Komisji Europejskiej ws. Konsultacji z zainteresowanymi stronami dotyczący Ameryki Łacińskiej i Karaibów, który ma na celu przedstawienie odnowionej wizji stosunków w rozwijającym się środowisku międzynarodowym.

Podczas pierwszej sesji: Stosunki EU-LAC: Przegląd i Polska Perspektywa Polityczna, skupiono się na politycznym wymiarze relacji EU-LAC. Prezentacja Pana Manfredo Manti, Kierownika Wydziału ds. Regionalnych w Departamencie Ameryk EEAS zapewniła niezbędne zaplecze w zakresie aktualnych priorytetów UE wobec LAC. Natomiast wystąpienia Pani Karoliny Cemki, Zastępcy Dyrektora Departamentu Ameryk MSZ i Pana Bartłomiej Znojka, Analityka Ameryki Łacińskiej (PISM) wprowadziły do dyskusji nt. możliwości i wyzwań związanych z zaangażowaniem Polski i wkładem w rozwój relacji EU-LAC.

II Sesja: Polscy Kluczowi Gracze w stosunkach EU-LAC: Biznes, Nauka i pozostali przedstawiła wzajemne powiązania i wizje przyszłych relacji z punktu widzenia współpracy akademicko-biznesowej i samorządowej. Pan Wojciech Baczyński, Sekretarz Generalny Polsko-Portugalskiej Izby Handlowej, Pani Joanna Gocłowska-Bolek, Profesor Nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego oraz Pan Michał Kolasiński, Ekspert Biura Współpracy Międzynarodowej UMWW wprowadzili do dyskusji w kwestiach związanych z rolami przedsiębiorstw i społeczeństwa obywatelskiego oraz wizji relacji UE-LAC. Współpraca akademicko-biznesowa od dawna przoduje w promowaniu zainteresowania Ameryką Łacińską i zmniejszaniu dystansu pomiędzy Polską, a tym obszarem. Natomiast współpraca samorządowa pojawia się jako nowy obszar perspektywiczny polsko-łacińskich relacji.

Wielkopolski Fundusz Rozwoju reprezentowali Dyrektor Generalny Leszek Wojtasiak oraz Dyrektor ds. Ekspansji i Rozwoju Agata Świtalska-Krych.

Podczas wydarzenia oceniono potencjał partnerstwa w celu opracowania ambitnego, ale realistycznego programu, dążąc do poprawy spójności i wpływu działań zewnętrznych w stosunku do regionu, ukierunkowując instrumenty polityczne, handlowe, inwestycyjne i instrumenty współpracy na wspólne cele oraz uzupełniając i wzmacniając instrumenty państw członkowskich UE.

UE i LAC podzielają głęboko zakorzenione więzi bazujące na silnych socjalnych, kulturalnych i gospodarczych powiązaniach. Relacje między EU i LAC w ostatnich latach się nasiliły, odzwierciedlając również przemiany, które nastąpiły w tych 2 regionach. Aktywne zaangażowanie UE w proces pokoju kolumbijskiego, nowa Umowa politycznego Dialogu i Współpracy z Kubą, negocjacje nad umową stowarzyszeniową z Mercosur i uaktualnienie istniejących porozumień z Meksykiem i Chile to przykłady pozytywnego trendu w relacjach UE-LAC. Handel towarami między UE a LAC wzrósł o 33% w stosunku do roku 2006. Umowy handlowe zostały zawarte z 26 z 33 krajów w tym obszarze, czyniąc z LAC jeden z najbardziej zintegrowanych ekonomicznie obszar z Europą. Europa przewodzi zagranicznym inwestorom w LAC i przyczynia się do dywersyfikacji swoich gospodarek. Europejskie inwestycje stanowią 68% wszystkich zagranicznych inwestycji w sektorze odnawialnych energii, 70% w badaniach i rozwoju technologicznym (RTD) i 44% w sektorze telekomunikacyjnym i gospodarki cyfrowej. Jednocześnie relacje z pozostałymi regionami świata także zintensyfikowano zatem rośnie konkurencja ze strony głównych międzynarodowych graczy na tym obszarze takich jak Chiny, Rosja i USA.

W czasie obrad okrągłego stołu zastanawiano się nad głównymi priorytetami, możliwościami i wyzwaniami dla partnerstwa pomiędzy UE i LAC, w jakich obszarach jest widoczny większy potencjał wzmacniania wzajemnego partnerstwa i czy służy temu kompleksowemu podejściu, czy też należy priorytetowo potraktować niektóre z 10 obszarów dwustronnych relacji:

nauka, badania, innowacje i technologie;
zrównoważony rozwój, środowisko, zmiany klimatyczne, energia, różnorodność biologiczna;
integracja regionalna i wzajemne połączenia w celu promowania włączenia społecznego i spójności;
migracja;
edukacja i zatrudnienie w celu promowania włączenia społecznego i spójności;
światowy problem narkotykowy;
gender (płciowość);
inwestycje i przedsiębiorczość dla zrównoważonego rozwoju;
edukacja wyższa;
bezpieczeństwo mieszkańców.
W związku z coraz większą liczbą kompleksowych porozumień, w szczególności umów stowarzyszeniowych i handlowych, kładących podwaliny pod głębsze i szersze zaangażowanie polityczne między UE a LAC omawiano jak UE i LAC mogą zrobić pełny użytek z tych umów oraz jakie instrumenty powinny zostać użyte w tym celu, w jaki sposób dyplomacja ekonomiczna może lepiej służyć partnerstwu między dwoma regionami, gdzie eksperci widzą największe możliwości i wyzwania w ekonomicznych stosunkach pomiędzy UE a LAC, jak mogą skorzystać z pogłębiającej się sieci umów handlowych, w jaki sposób można dalej rozwinąć wzajemne relacje inwestycyjne oraz gdzie partnerzy mogą lepiej współpracować żeby osiągnąć Cele Zrównoważonego Rozwoju i zaimplementować Program 2030.

Dyskutowano również nad możliwościami, instrumentami i modelami współpracy jakie należy wprowadzić w związku z faktem, iż coraz większa liczba państw w regionie ewoluuje w kierunku statusu wyższych średnich lub wysokich dochodów, z ograniczonym dostępem do oficjalnej pomocy rozwojowej i finansowania na zasadach preferencyjnych. Zastanawiano się jaki program dwustronnych relacji regionalnych najlepiej reagowałby na obawy i interesy obywateli oraz jakie wyzwania i możliwości kreuje pojawienie się nowych międzynarodowych graczy w LAC tworząc nowe geopolityczne otoczenie w regionie.

Niepewne środowisko geopolityczne wprowadza nowe wyzwania i szanse dla stosunków EU-LAC, co zmusza do zwiększenia zaangażowania na rzecz wspólnych wartości i interesów aby wzajemne partnerstwo było bardziej adekwatne do potrzeb i ambicji obywateli. Nowa strategia zatem powinna być zgodna z globalną strategią UE na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz nowym Konsensusem Europejskim ds. Rozwoju i Handlu.

Udział w wydarzeniu przedstawicieli WFR umożliwił pozyskanie cennych informacji na temat możliwości współpracy z państwami Ameryki Łacińskiej i Karaibów zarówno z punktu widzenia członka Unii Europejskiej jak i reprezentanta Województwa Wielkopolskiego co pozwoli na precyzyjne dokonanie analizy rynków państw latynoamerykańskich wraz z oceną ryzyk inwestycyjnych niezbędnych wielkopolskim przedsiębiorcom do podjęcia decyzji o rozpoczęciu ekspansji zagranicznej na tych obszarach, a także dokładniejsze przygotowanie się do wizyt gospodarczych planowanych w państwach Ameryki Południowej w kontekście zbliżających się wyborów parlamentarnych i samorządowych w LAC.