Ogólnopolska debata o przyszłości zwrotnych instrumentów finansowych

Ponad 150 ekspertów, przedstawicieli urzędów marszałkowskich i regionalnych funduszy rozwoju z całego kraju, sektora finansowego oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej przez dwa dni, 13 i 14 kwietnia, debatowało w Poznaniu o instrumentach finansowych. Konferencja „Instrumenty finansowe. Znaczenie i potencjał wsparcia zwrotnego w (zrównoważonym) rozwoju regionów” pokazała, jak ogromną szansę dla polskich regionów stanowi wsparcie zwrotne pochodzące z funduszy UE. Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego, Wojciech Jankowiak inaugurując obrady plenarne, podkreślił istotę wsparcia zwrotnego w kreowaniu rozwoju gospodarczego. Zwrócił uwagę na komplementarność instrumentów finansowych względem systemu dotacyjnego ze środków UE oraz ich efektywność w realizacji celów strategicznych dla województwa.

• Pierwszy dzień obrad stał się polem do wymiany poglądów i doświadczeń w formie warsztatowej. Przedstawiciele współorganizatora wydarzenia – Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Dyrektor Grzegorz Potrzebowski i Dyrektor Paweł Napierała, szefowie departamentów odpowiedzialnych za planowanie i wdrażanie funduszy UE wskazywali, że jednym z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed województwami w kolejnych latach jest jak najefektywniejsze wykorzystanie instrumentów finansowych z perspektywy 2021+.
• Piotr Dołęga z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej wskazywał jednocześnie na różnice uwarunkowań prawnych w perspektywie 2014+ względem rozwiązań legislacyjnych planowanych dla właśnie uruchamianego systemu z okresu 2021+. Wystąpienie P. Dołęgi przybliżyło praktyczne zastosowanie uwarunkowań formalnych w nowym okresie programowania.
• Jednym z kluczowych elementów dla zapewnienia prawidłowej dystrybucji środków zwrotnych jest odpowiednie przygotowanie i realizacja umów powierzenia. Współorganizator konferencji i Prezes Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju sp. z o. o., Wojciech Marcinkiewicz wskazywał, że „mamy do czynienia z różnymi modelami i koncepcjami samego powierzenia, jeśli chodzi o formułę prawną, jak i z różnymi modelami, jeśli chodzi o zakres tego powierzenia. Naszą rolą i cieszę się, że wybrzmiewało to podczas obu dni obrad jest, żebyśmy wypracowali takie rozwiązania, które będą pozwalały nam zapewnić ofertę, w jak najszerszym stopniu wspierającą rozwój regionalny.”
• Na istotę tegoż rozwoju wskazywała z kolei Wiceprezes Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju sp. z o. o., Katarzyna Kierzek-Koperska, która zwracała uwagę, że „instrumenty finansowe pozostające w gestii regionalnych funduszy rozwoju muszą wspierać zrównoważony rozwój. Oczywiście wynika to z samego przeznaczenia środków zgodnie z polityką Unii Europejskiej, jednak naszą rolą jest, aby odpowiednio rozpoznać lokalne potrzeby i dostosować specyfiki tych narzędzi tak, aby z jednej strony wspierały rozwój społeczny i chroniły środowisko w dobie zmian klimatu, ale również równoważyły ten rozwój w odniesieniu do miejsc i kręgów beneficjentów.”
• Jednym z istotnych, omawianych zagadnień była kwestia łączenia instrumentów finansowych z dotacjami, w tym w formie umorzeń (rabatu kapitałowego), tematyka ponownego użycia środków z perspektywy unijnej 2014-2020 oraz umów o finansowanie w okresie 2021+.
• Przedstawiciel Banku Ochrony Środowiska, Dyrektor Marek Szczepański przedstawił uczestnikom zagadnienia związane z inicjatywą ELENA, która niesie w sobie szczególną wartość w dobie kryzysu energetycznego. Kooperacja w jej realizacji z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, w tym za pośrednictwem BOŚ, może pozwolić na docelową redukcję kosztów, a jednocześnie stanowić zastrzyk inwestycyjny dla hamującej gospodarki.
• Nie zabrakło również podsumowania działalności samych regionalnych funduszy rozwoju, które jak mówił dr Marek Ignor, Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Regionalnych Funduszy Rozwoju, na pomoc ponad 20 tysiącom podmiotów przeznaczyły już blisko 4 miliardy złotych, a ich znaczenie w kolejnych latach i w kolejnych regionach będzie stale rosnąć.
• Aneta Brzuzy, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Regionalnych Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnych wyczuliła uczestników, wskazując na doświadczenia z perspektywy 2014-2020, na jakie aspekty w zakresie instrumentów finansowych w szczególności powinni oni zwracać uwagę. Słuchaczy szczególnie zainteresowała prezentowana przez Dyrektor A. Brzuzy problematyka kluczowych wyzwań we wdrażaniu instrumentów finansowych w okresie 2021+.
• Konferencja Samorządu Województwa Wielkopolskiego i Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju bez wątpienia znajdzie znaczące miejsce w pamięci Krzysztofa Pietraszkiewicza, przechodzącego na emeryturę Prezesa Związku Banków Polskich, który otrzymał podziękowania za swój dorobek zawodowy od zgromadzonych uczestników. Prezes K. Pietraszkiewicz przedstawił aktualną sytuację finansową na międzynarodowych rynkach finansowych i jej wpływ na polski sektor bankowy. Szczególną uwagę zwracał, jak ważne dla sektora finansowego są takie kwestie, jak stabilność i pewność prawa oraz wzajemne zaufanie.
• Organizatorzy nacisk postawili na to, aby uczestnicy konferencji wrócili do swoich regionów z nowymi pomysłami na rozwój i odpowiedziami na palące problemy i wyzwania. Dlatego też w ramach swoistego case study na temat dystrybucji środków i łączenia form wsparcia – zwrotnego z bezzwrotnym, Paweł Chorąży, Dyrektor Zarządzający Pionem Funduszy Europejskich w Banku Gospodarstwa Krajowego przedstawił dobre praktyki z zakresu wdrażania instrumentów finansowych. Zagadnienie to znacząco rozszerzył Piotr Skiba z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który o formach pomocy zwrotnej na rynkach polskim i europejskim mówił w swoim wystąpieniu.
• Kończąc konferencję, uczestnicy debatowali o tym, co dalej, jakie znaczenie odegrają „instrumenty finansowe 3.0” w rozwoju regionów. Arkadiusz Lewicki, Dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów UE podkreślał, że instrumenty europejskie są szansą dla regionów na zbudowanie kapitału, który za sprawą rewolwingu w sytuacji wygaśnięcia wsparcia dotacyjnego pozwoli samorządom wspierać przedsiębiorców i wpływać na rozwój gospodarczy. Potwierdzał to Jakub Mielczarek, Dyrektor Biura Związku Województw RP, który wskazywał jak bardzo, dzięki tym instrumentom finansowym już zmieniły się polskie regiony, i jak jeszcze bardziej mogą się rozwinąć dzięki kolejnym pulom środków.
• Wśród omawianych dobrych praktyk zostały zaprezentowane rozwiązania wdrażane przez Kujawsko-Pomorski Regionalny Fundusz Rozwoju, którego Prezes Kamila Radziecka mówiła o przygotowaniach do dystrybucji powierzonych środków z okresu programowani 2021+.

Konferencja umożliwiała odbyć debatę w procesie przygotowań do polityki wyjścia z instrumentów zwrotnych z okresu 2014-2020 oraz planowania założeń operacyjnych w programach zaplanowanych na 2021+. Organizatorzy wskazują, że tego typu konferencje, patrząc na żywiołowe dyskusje, pokazują jak ważna jest wzajemna wymiana poglądów i doświadczeń. Tylko tworząc wspólny front na rzecz efektywnego wykorzystania instrumentów zwrotnych, będziemy mogli zbudować ich kluczowe znaczenie i uwolnić potencjał, który jest potrzebny dla zrównoważonego rozwoju regionów.