Firmy rodzinne. Ważny i trwały element pejzażu życia gospodarczego

Pisząc o firmie rodzinnej, nietrudno oprzeć się wrażeniu, że pierwsze skojarzenie, jakie przychodzi na myśl większości z nas, to jej lokalny charakter. Firmy rodzinne na przestrzeni lat wtopiły się niejako w pejzaż gospodarczy związany z danym miejscem i mimo ekspansywnego charakteru działalności niektórych z nich, są silnie utożsamiane z wybranym geograficznie obszarem. Wedle danych GUS z 2020 roku w Polsce działa ponad 2 mln firm rodzinnych, które wypracowują pomiędzy 63 a 72 % PKB, zapewniając około 8 mln miejsc pracy.

Filar krajowej gospodarki

Dane Fundacji Firmy Rodzinne uwypuklają ciekawy aspekt działalności firm rodzinnych – spośród wszystkich firm prywatnych powstałych w Polsce w 1989 roku do dziś swoją działalność prowadzi nieprzerwanie blisko 60% z nich. Ich prywatny rodowód dowodzi nie tylko wytrwałości w prowadzeniu firmy, w trudnych okolicznościach wynikających z niestabilnego prawa i sporych obciążeń, jakie ponoszą pracodawcy, lecz także umiejętności odnajdywania nisz rynkowych, do których nie przenikają wielkie koncerny. Co ciekawe wg powyższych danych najwięcej firm rodzinnych działających nieprzerwanie od 1989 roku pochodzi z Wielkopolski, w dalszej kolejności z Małopolski i Mazowsza, funkcjonując najczęściej poza dużymi metropoliami. Z kolei do wiodących branż reprezentowanych przez te firmy należą transport, handel hurtowy i detaliczny oraz budownictwo. Zwróćmy uwagę, że niemal 80% firm w Polsce upada w ciągu pierwszych dwóch, trzech lat działalności. Z tym większym szacunkiem zatem należy odnieść się do tych firm rodzinnych, które będąc motorem transformacji gospodarczej w Polsce, funkcjonują do dnia dzisiejszego.

Zmiany pokoleniowe i sukcesja

Zarówno mniej jak i bardziej uważni obserwatorzy życia gospodarczego w Polsce zauważają zmianę pokoleniową, jaka dokonuje się w wielu firmach o rodzinnym charakterze. Nierzadko proces dziedziczenia w firmie rodzinnej staje się niełatwym wyzwaniem. Podstawowym hamulcem, jaki przyczynia się do unikania planowania sukcesji w firmie, są obawy o złe relacje i tarcia, jakie sukcesja może wywołać w rodzinie. Innym powodem jest częsta obawa właściciela przed utratą kontroli, wynikająca z zatartej granicy między życiem prywatnym, a zawodowym. Na gruncie mentalnym, sukcesja bywa często problemem zrozumienia procesu systematycznego przekazywania zarówno własności, jak i władzy. Budującym w tej warstwie może być fakt większego zaufania ze strony konsumentów do produktów i usług, jakie są wytwarzane przez firmy prowadzone przez drugie lub kolejne pokolenie.

Więcej niż tylko biznes

Znakomita większość uroczystości lokalnych społeczności odbywa dzięki wsparciu miejscowych przedsiębiorców, a akcje pomocowe i charytatywne profitują w dużej mierze dzięki ich zaangażowaniu. Te zjawiska na trwałe zagościły w życiu codziennym małych społeczności, gdzie firmy rodzinne, ich właściciele to z jednej strony pracodawcy, ale także liderzy środowisk, w których mieszkają i funkcjonują. Ta ważna rola firm rodzinnych wypełnia się doskonale, będąc istotnym elementem tworzeniami społeczeństwa obywatelskiego.