Co powoduje unijne rozporządzenie o odbudowie przyrody?

W połowie czerwca Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych. Wokół aktu od momentu przedłożenia projektu narosły pewne wątpliwości i obawy, ale czy słusznie?

Zmiany klimatu i ich negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne wymagają podjęcia pilnych działań, również ze strony organów publicznych, które z kolei będą oddziaływać na wszystkich pozostałych interesariuszy. Zgodnie z nowymi przepisami, do 2030 roku 20% unijnych lądów i obszarów morskich ma zostać objęte środkami odbudowy przyrody. Z kolei do roku 2050 środki te mają już objąć wszystkie ekosystemy – lądowe, morskie, słodkowodne i miejskie.

W ciągu kolejnych niespełna 6 lat państwa członkowskie mają wdrożyć odpowiednie środki pozwalające na odtworzenie przyrody w ekosystemach: lądowych, przybrzeżnych i słodkowodnych, leśnych, rolniczych i miejskich, w tym terenach podmokłych, obszarach trawiastych, lasów, rzek i jezior, oraz ekosystemów morskich, takich jak skupiska trawy morskiej, gąbek i koralowców.

Kluczowym pojęciem objętym rozporządzeniem jest poprawa bioróżnorodności na terenie Unii Europejskiej, a więc zróżnicowania ekosystemów i gatunków tak, by zadbać o podtrzymanie usług ekosystemowych jak zapylanie, regulowanie klimatu, ochrona przed powodziami, żyzność gleb czy nawet produkcja takich dóbr jak żywność, paliwa, włókna i lekarstwa

Szczegółowo przepisy o odbudowie przyrody będą dotyczyć:

• zdegradowanych siedlisk lądowych i morskich;
• owadów zapylających mających kluczowe znaczenie dla wzrostu upraw, ekosystemów rolnych, których aż 73% jest zdegradowane – państwa będą musiały odtworzyć 30%, a docelowo 50% torfowisk osuszonych na potrzeby rolnictwa, a także minimalizować monokulturę upraw poprzez pasy kwietne, nasadzenia drze i ugorowanie;
• obszarów miejskich i zwiększenia powierzchni terenów zieleni i zadrzewienia;
• rzek i obszarów zalewowych, na których dziś funkcjonują przestarzałe i nieużywane bariery rzeczne;
• a wreszcie lasów poprzez pozostawianie w nich drzewa posuszowego oraz zwiększenie lesistości dzięki nasadzeniu co najmniej 3 miliardów drzew w całej Wspólnocie.

Przepisy przewidują odstępstwa w przypadku obszarów istotnych ze względu na obronność czy energię odnawialną.

Zadania szczegółowo określą krajowe plany odbudowy przyrody, wskazujące całkowity obszar odtworzeń wraz z harmonogramem. Wśród środków odbudowy wymienia się choćby usuwanie nierodzimych gatunków, nawadnianie osuszonych torfowisk, łączenie siedlisk, ograniczenie chemizacji rolnictwa oraz działania promocyjne na rzecz dzikiej przyrody.

Ewaluacja funkcjonowania rozporządzenia odbędzie się w 2033 r., kiedy to Komisja Europejska oceni stosowanie przepisów i ich wpływ na poszczególne obszary oraz sytuację społeczno-gospodarczą.

Jakub Paduch

radca prawny, ekspert ds. zrównoważonego rozwoju w Wielkopolskim Funduszu Rozwoju sp. z o.o.